Του Β. Δ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*
Είναι αξιοπαρατήρητο το γεγονός ότι το μυθιστόρημα επικράτησε απόλυτα στο χώρο της λογοτεχνίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες και ότι αυτή η προτίμηση των αναγνωστών έχει απασχολήσει επανειλημμένως τους κριτικούς και μελετητές των γραμμάτων μας. Επίσης, παρά την οικονομική (και όχι μόνο) κρίοη που μαστίζει την ελληνική κοινωνία, το βιβλίο φαίνεται να αντιστέκεται και να συνεχίζει ικανοποιητικά τις πωλήσεις του.
Ανάμεσα στα λεγόμενα "ευπώλητα" μυθιστορήματα της τελευταίας διετίας ξεχωρίζω δύο: Ένας αιώνας...μια στιγμή (σ. 398, Κέδρος,2010) και Το πείραμα του χαμένου χρόνου (σ. 345 Κέδρος, 2011). Ανήκουν και τα δύο στην Κανή Καραβά, νέα συγγραφέα, πολλά υποσχόμενη και με αξιοσημείωτη παρουσία στο ελληνικά Γράμματα. Εμφανίστηκε το 2ΟΟ2 με το μυθιστόρημα "Το ποτάμι με τα καραγάτσια" στις εκδόσεις Γκοβόστη και το 2004 στον εκδοτικό οίκο Καστανιώτη με το Σχήμα οξύμωροv, που ετοιμάζεται η επανέκδοση του από τον Κέδρο.
Η Κανή Καραβά κατάγεται από τη Δράμα, ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες, ασχολείται με το μυθιστόρημα και το διήγημα. Ανήκει στις νέες δυνάμεις της λογοτεχνίας. Μέσα στη δεκαετία με τα τέσσερα μυθιστορήματα της έχει αποτυπώσει ευκρινώς το λογοτεχνικό της στίγμα και μπορούμε να επισημάνουμε ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία του έργου της, εντελώς συνοπτικά. α. Οι θεματικοί πυρήνες της αφήγησης είναι τα κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα, κυρίως του 20ού αι., γεγονότα που αφορούν τη μοίρα και την πορεία της νεότερης Ελλάδας, όπως Μικρασιατική καταστροφή, μεσοπόλεμος, B' Παγκόσμιος πόλεμος, δικτατορία του '67 κ.λπ. Έτσι, παρακολουθεί ο αναγνώστης ανάγλυφες τις μεταλλάξεις της ελληνικής κοινωνίας αέσα σε μια έντονη και ρευστή πολιτική ατμόσφαιρα, όπου τα πάθη οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές τους πρωταγωνιστές, παρακολουθεί δηλαδή την πολιτική κατάσταση μέσα σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κοινωνική, πνευματική και οικονομική ατμόσφαιρα. β. Άλλο στοιχείο, δομικό της αφήγησης, είναι το ερωτικό, ο έρωτας, που εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους , ως αγάπη, ως ασίγαστο πάθος, ως σκίρτημα καρδιάς, ως μίσος και εκδίκηση, ως αβέβαια ψυχική κατάσταση. Και περιγράφεται με ειλικρίνεια, γι' αυτό είναι αληθινός και συγκινεί τον αναγνώστη.
Παρότι είναι πολυσύνθετα τα μυθιστορήματά της , εντούτοις δε χάνεται η εοωτική αύρα που περιβάλλει τα πρόσωπα. Και αυτό είναι, θεωρώ, μεγάλη επιτυχία. γ. Τόπος δράσης των ηρώων και, γενικά, εξέλιξης της ιστορίας είναι αφενός η Ελλάδα και αφετέρου το εξωτερικό, κυρίως η Ευρώπη. Από την άποψη αυτή το έργο της εμφανίζει στοιχεία κοσμοπολιτισμού και ιδιαίτερα από την ευρωπαϊκή κουλτούρα, κάτι που κάνει την αφήγηση πολύ ενδιαφέρουσα, όπως ενδιαφέροντα είναι και τα παρένθετα κείμενα στην ποντιακή διάλεκτο κ.λπ.
δ. Η γραφή της, επίσης, χαρακτηρίζεται για την άνετη αφηγηματικότητα με τον πλούσιο διάλογο, τη διαύγεια της έκφρασης, το μικροπερίοδο των προτάσεων, τα εμβόλιμα κείμενα (ημερολόγια κ.ά),καθώς και το ερευνητικό (και αστυνομικό, εν πολλοίς) πνεύμα, που εντείνει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Γενικά, η πεποίθηση μου είναι ότι η συγγραφέας Κανή Καραβά θα δώσει και στο μέλλον έργο λογοτεχνικό τέτοιο που θα καταστήσει την παρουσία της στα Γράμματα πιο εμφανή. Ήδη ετοιμάζει το 5ο μυθιστόρημά της με τίτλο Το μυστικό πέρασμα. Και θεωρώ, εξάλλου, τα πρόσφατα μυθιστορήματα που προτείνω εδώ," Ένας αιώνας... μια στιγμή" και "Το πείραμα του χαμένου χρόνου" ότι είναι αξιοδιάβαστα και ικανοποιούν κάθε αναγνώστη, που αγαπά την Ιστορία και τις ιστορίες των άλλων.
δ. Η γραφή της, επίσης, χαρακτηρίζεται για την άνετη αφηγηματικότητα με τον πλούσιο διάλογο, τη διαύγεια της έκφρασης, το μικροπερίοδο των προτάσεων, τα εμβόλιμα κείμενα (ημερολόγια κ.ά),καθώς και το ερευνητικό (και αστυνομικό, εν πολλοίς) πνεύμα, που εντείνει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Γενικά, η πεποίθηση μου είναι ότι η συγγραφέας Κανή Καραβά θα δώσει και στο μέλλον έργο λογοτεχνικό τέτοιο που θα καταστήσει την παρουσία της στα Γράμματα πιο εμφανή. Ήδη ετοιμάζει το 5ο μυθιστόρημά της με τίτλο Το μυστικό πέρασμα. Και θεωρώ, εξάλλου, τα πρόσφατα μυθιστορήματα που προτείνω εδώ," Ένας αιώνας... μια στιγμή" και "Το πείραμα του χαμένου χρόνου" ότι είναι αξιοδιάβαστα και ικανοποιούν κάθε αναγνώστη, που αγαπά την Ιστορία και τις ιστορίες των άλλων.
* Ο κ. Β. Δ. Αναγνωστόπουλος είναι Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ /19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 εφ.Θεσσαλία, Βόλος
