Ποιητική συλλογή του γιατρού και λογοτέχνη Μιχάλη Δελησάββα

Μιχάλη Π. Δελησάββα, 7 επί 15, Τα Ποιήματα
(1983 – 2008, Εκλογή) Λεξίτυπον, 2011

του Φίλιππου Νικολόπουλου

Αν/τη Καθηγητή Κοινωνιολογίας

Παν/μίου Ινδιανάπολης-συγγραφέα

Η παρούσα έκδοση του γιατρού και λογοτέχνη Μιχάλη Δελησάββα ουσιαστικά αποτελεί επιτομή του ποιητικού του έργου από το 1983 μέχρι το 2008. Περιλαμβάνει επιλεγμένα ποιήματα από τις συλλογές Βήματα και Ανάσες (1983), Κατόψεις (1985), Εσωτερική Μετανάστευση (1989), Προσωπογραφίες (1993), Στοιχεία Διαπροσωπικής Μυθολογίας (1997), Προς Εαυτόν και Αλλήλους (2002), Εκ Παραλλήλου και εν Αντιθέσει (2008).

Πολύγραφος ο γιατρός με παρουσία σε πολλά είδη λόγου κι όχι μόνο στην ποίηση (διήγημα, μυθιστόρημα, θεατρικά, λαογραφία). Η συνολική ποιητική του δουλειά αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα του συγγραφικού του έργου. Πρόκειται για ποιητική δουλειά μ’ ένα ευρύ φάσμα πηγών έμπνευσης, που εκπέμπουν τελικά ένα μήνυμα πολύπλευρο και πολύσημο.

Ο Μ.Δ. ως ποιητής δε βρίσκεται σε κανένα «γυάλινο πύργο», αλλά στέκεται πάντα ανοικτός και ευαίσθητος στα μηνύματα της κοινωνικής ζωής μ’ όλα τα σκαμπανεβάσματά της. Τ' αφουγκράζεται με τις ποιητικές του κεραίες και η κατανόησή τους αποτελεί μια πρώτη «μαγιά» για να εκπέμψει στη συνέχεια τη δική του ποιητική φωνή (βλ. ποιήματα «Πολιτεία Μετέωρη», «Ποιοι κατοικούν αυτούς τους τόπους», «Οδηγώντας τον τυφλό Οιδίποδα», «Μικρούς θανάτους», «Ψυχιατρείο», «Ήμουν στη φυλακή», «Ο καημένος ο Μαρξ», «Σύντομο Δελτίο Ειδήσεων ή Οδηγίες προς τους Ναυτιλομένους» κ.ά.).

Ο ποιητής έχει έντονη την αίσθηση της ερημιάς και της μοναξιάς μέσα στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων, πεδίο που πλήττεται από δυνάμεις που κρατούν «φονικό μαχαίρι» ή που ομιλούν και συμβουλεύουν ως προβατόσχημοι «λύκοι» ή που «λιθοβολούν ως ξένους στο δικό τους τόπο» εκείνους που τολμούν ν’ αποκαλύπτουν την αλήθεια.

Όμως η κοινωνική διάσταση δεν εξαντλείται στις αρνητικές της εκδοχές, παράγωγες μιας συνολικής φθοροποιού κατάστασης «απανθρωποποίησης». Το μη ενδίδειν είναι  τελικά παρόν και τροφοδοτεί τον ποιητή σε μία στάση πίστης: «Ξέρω πως στην άλλη άκρη της νύκτας ξημερώνει» (απ’ το «Άντον Τσέχωφ», βλ. επίσης και το ποίημα «Έτσι όρθιος να σταθείς”). Η υπόθεση της ανθρωπιάς παραμένει πάντα μεγάλος σκοπός, παρ’ όλες τις έντονες απογοητεύσεις χρωματισμένες κι από ιδεολογικά αδιέξοδα: «Ήταν που είδες με τα μάτια της ψυχής σου τα πράγματα/αδελφέ μου/την ανθρωπιά, καλύτερα από αυτούς που ανακάλυψαν/τους μοχλούς της ιστορίας» («Άντον Τσέχωφ»).

Παράλληλα με το κοινωνικό στοιχείο, το προσωπικό βίωμα, η νοσταλγική διάθεση – ιδιαίτερα γι’ απλές αλλά θεμελιακές εμπειρίες ζωής -, η στοχαστική κλίση («Πάντα υποπτευόμουν τα ρολόγια», «Προφητεία»), η επίκληση της αγάπης, η ανάδειξη του ποιητικού ως πεμπτουσία υπαρξιακής ποιότητας («Οι Ποιητές θάπρεπε να βρίσκουν τον τρόπο», «Ο ποιητής που έπινε από τη δική του δίψα», «Στην τσέπη μου έχω ένα ποίημα», «Ποιητές ή το μήνυμα» κ.ά.)και ο νοερός διάλογος με γνωστούς λογοτέχνες (Κώστας Βάρναλης, Ανδρέας Καρκαβίτσας, Κώστας Κρυστάλλης, Άντον Τσέχωφ κ.ά.) διαπλέκονται σ’ ένα περιεκτικό σύνολο αλληλοσυμπληρούμενων νοημάτων, εκφρασμένων ποιητικά.

Ο ποιητής  δε ρέπει σε εξεζητημένες τεχνικές έκφρασης, αν και στοιχεία αλληγορίας δε λείπουν. Ο ελεύθερος σύγχρονος στίχος του συχνά περιέχει απλές λέξεις τοποθετημένες όμως προσεκτικά  και με τέχνη στη δομή του στίχου, ώστε να συμβάλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση  υποβλητικών και συναρπαστικών  εικόνων και ισχυρών νοημάτων: «Αφού ο Θεός είναι  αγάπη και η αγάπη είναι για τον κόσμο, τότε ο κόσμος είναι όλα τα παιδιά τού κόσμου...» («Αγρύπνια»).

Τελειώνοντας αυτή την κριτική παρουσίαση θα ήθελα να υπογραμμίσω και να χαιρετίσω την κλίση του ποιητή για κατάφαση στη ζωή («Οι ποιητές του Βλαδίμηρου Μαγικόφσκυ»), για τη διάθεσή του να ξαναπιάσει ο άνθρωπος το νήμα της αναγεννημένης ζωής: «Τραγούδι πάρτε ανηφορίζοντας, αρκαδικό...,/να λέει πως είναι η ζωή γλυκειά και η αγάπη όμορφη/τ' άλλα αφήστε τα πίσω σαν φορτίο ανάξιο» («Αρκαδικό»).